Bossche Encyclopedie

afb. Daria Scagliola, 22 oktober 2013

k45a. Groene man, 1370-1375

materiaal: gips (afgietsel)
locatie: bouwloods
inventarisnummer: i-538

Bouwfragmenten nr. 538

rubriek: 1.41-560
volgnummer: 1371
opnamedatum: 9 mei 1970
fotograaf: A. Zeeuwe

Foto-archief Restauratiewerken St. Jan 's-Hertogenbosch

Kooromgang en hoogkoor 1370-1400

De kraagstenen, baldakijnen en sluitstenen in de kooromgang

Op de pilaar tegen de eerste straalkapel is een fraaie kraagsteen uit de bouwtijd bewaard (k45). Deze heeft golvend, krullende bijvoetblad met lange smalle bladeren die voortkomen uit fraai gebeeldhouwde dikke, knoestige stronken. Er is een opvallende overeenkomst met de er recht boven gesitueerde kraagsteen k45a, zij het dat daar wijnranken zijn uitgebeeld. Boven het in 1888 geplaatste beeld van Bernard van Clervaux is een rijk en gedetailleerd baldakijn uit de bouwtijd. Onder de toten zijn rond een bloem gestileerde trosjes van bladwerk gedrapeerd en ook andere details van de micro-architectuur als hogeltjes en spuwertjes lijken rijker vormgegeven dan bij de meeste baldakijnen het geval is. In de bouwloods is een fragmentafgietsel van het baldakijn bewaard gebleven, vermoedelijk gemaakt in het jaar van de restauratie, 1888.¹⁰ Naast het baldakijn zijn wederom twee heel verschillende kraagstenen geplaatst, die beide in 1888 werden afgegoten.¹¹
De rechter kraagsteen (k45b) heeft geprononceerd krullend bladwerk van koolbladeren, maar met puntige accenten alsof er distels zijn bedoeld. Het bladwerk ontspruit uit een gestileerd blad, in de plaats van een bloem zoals bij de meeste vergelijkbare kraagstenen. De dekplaat van beide kraagstenen is identiek, maar de vormgeving van het linker exemplaar (k45a) is totaal afwijkend. In de plaats van koolbladeren is hier sterk krullende druivenwingerd uitgebeeld met bladeren die voortkomen uit twee knoestige en afgeknotte takken, waartussen kleine druiventrossen zitten. Het bijzondere is dat de twee knoestige takken voortkomen uit de opengesperde mond van een naar beneden kijkend wezen aan de onderzijde van de kraagsteen. Het is een zogenaamde groene man (‘green man’), een variant van het ‘bladmasker’ dat een veel vaker voorkomend fenomeen is in middeleeuwse kerken en in profane architectuur.

149

Noten
10.	Bouwloods gipsdepot, i-565.
11.	Bouwloods gipsdepot, i-538 en i-539.

Ronald Glaudemans, De Sint-Jan te 's-Hertogenbosch : Bouwgeschiedenis en bouwsculptuur 1250-1550 (2017) 149

Ronald Glaudemans, De Sint-Jan te 's-Hertogenbosch : Bouwgeschiedenis en bouwsculptuur 1250-1550 (2017) 149, 152

n: vermelding in een voetnoot

Bossche Encyclopedie |